Nursel Akçay, 

Paradokstur:))

Rasyonalizm normal insanlar için felsefede olduğunun tam tersidir. Bilgi normal insanlar için deneyler, gözlemler, hesaplamalar sonucu elde edilir.

Felsefede ise rasyonalizm; bilginin akıl ve onun bir işlevi olan düşünme gücü ile oluştuğunu benimseyen, doğru bilginin ölçütünü de duyularda değil, akılda bulan bir öğretidir.Rasyonalistlere göre duyum ve algılar bize geçici ve doğruluğu kesin olmayan bilgiler verir. Asıl kesin bilgileri ise biz doğuştan getirdiğimiz akıl ilkeleriyle ediniriz

Aristoteles rasyonalist bir filozoftur; ancak onun rasyonalizmi kendinden önceki filozoflardan farklıdır.
Ona göre insanın doğuştan getirdiği bilgileri yoktur; ama duyu organlarınca elde ettiği verileri işleme ve tümel kavram­ları oluşturma yeteneği vardır.Bu görüşünü şöyle belirtir. "Bilgi duyumla başlar; ancak duyum değildir. Bil­gide duyumun yanında başka bir öğenin, aklın işe karışması söz konusu olmazsa asla bilim ve felsefe meydana gelmez, "

Descartes'a göre bilgi ya duyu organlarından ya düş gücünden ya da doğuştan gelir. Tanrı, ruh, uzay ve tüm matematik düşünceler doğuştan gelirler; ancak doğuştan gelen düşünceler bizde, doğduğumuz anda hazır kalıp­lar halinde bulunmazlar. Bu düşünceler tıpkı irsi hastalıklara benzer. Nasıl irsi hastalıklar yeni doğan bebekler­de kesin kes görüleceği anlamı taşımaz; ama hastalığa yakalanma olasılığının yüksekliğini gösterir ise bunun gibi doğuştan gelen düşünceler de doğduğumuzda hazır olan düşünceler değildir. Bizde hazır olan, bu düşünceleri doğuran yeteneklerdir. Örneğin, bunlardan biri sağduyudur.
Descartes sağduyunun insanlar arasında en iyi bölü­şülmüş şey olduğu kanısındadır.
Descartes'ın rasyonalizmi, iyi yönetilen her zihnin kesin, genel geçer bilgiye ulaşabileceği görüşüne dayanır.

Hegel'e göre, deneye hiç başvurmadan sırf düşünce (spekülasyon) ile kesin bilgiye ulaşılabilir; çünkü özne ile öznenin yöneldiği nesne aynı aklın değişik biçimlenmeleridir.

Bu üç filozof için de bilgiye ulaşmanın nihai yolu akıldır. Aristoteles'e göre duyularla algılananlardan bir tüm oluşturulur ve o tümden akılla gelerek tekil bilgiler oluşur, Descartes'e göre doğuştan işlenmemiş bilgi gelir ve akıl onu işleyerek gerçek bilgiye dönüştürür, Hegel'e göre bilgi akıl yoluyla yapılan çıkarımlarla oluşur. Üçü de felsefenin rasyonalizm tanımına uyar yani bilginin deneylerle değil akıl yoluyla yapılan çıkarımlarla elde edileceğini iddia ederler.

"İnsanlık" olarak yeryüzündeki canlılara değer veren; "canlı" kalma uğraşlarını (diğer deyişle yaşam mücadelelerini) takdir eden; bizim birbirimizden ve canlıların tümünden aslında hiçbir farkımızın olmadığını, canlıları birer "hizmetçimiz" değil "aynı çağın içinde yaşamları birbirine bağlı arkadaşlar" olarak bilen/bildiren; gerçek "arayış"ın yeryüzünde tümüyle huzur içinde, mutlu ve "istisnasız her inanan için" sağlıklı bir yaşantı kurulması olduğunu bilen/bildiren, kötülüklerin insanın kendinden geldiğini bilen/bildiren; ceza mekanizması/ölüm emri olmayan; düşüncede, "ego" kavramını sadece varlık ve kimlik bilincinde ve yaşama uğraşında sergileyen; duruşta ise yaşama her yönden bağlı, şu anlık tek yaşam yerimiz olan dünyada toprak anadan geldiğimizin bilincinde olarak yaşamın paha biçilmez kutsallığını dünyadaki canlılığın oluşumuna atfeden; yukarlarda ya da aşağılardaki bir yerlerdeki ödül-ceza mekânları ile ilgili savlarıyla insanlığın zihnini bulandırmadan "yeryüzü herkes ve her şey için yaşanılırdır,dengeyi bozmayın! " diyen bir "ilâhi din" var ise, o dinin mensubuyum.

Bu soruda tekrardan bir büyüğe hatta iki büyüğe danıştım. Yüce sözlüğümüz TDK Büyük Türkçe Sözlük der ki:
cehalet
isim (ceha: let) Arapça ceh¥let isim Bilgisizlik

Yüce etimoloji sözlüğümüz Nişanyan da der ki:
~ Ar cahāla ͭ جهالة [#chl faˁālaͭ msd. ] bilmeme, habersiz olma < Ar cahala جهل bilmez idi

Cehalet tanımı itibarıyla herhangi bir konuda olabiliyor yani insan doktor ya da mühendis olup müzik konusunda cahil olabiliyor. Bu tabii ki din alimleri için de geçerli adam Kuran'ı baştan sona hatmetmiş olup sosyoloji konusunda cahil olabiliyor. Bu nedenledir ki İbn-i Sina döneminde doktor olmak isteyenler aynı zamanda din, matematik ve hukuk da okuyorlardı. Bütün bu tanımlardan çıkardığım ise her insanın belli konularda cahil olacağıdır.

Böyle bir şey olduğunu pek sanmıyorum çünkü üniversitede aynı evde kaldığım bir arkadaşım vardı. Biz titreye titreye paranormal filmler izlerken o gülüp geçerdi. Korkmazdı hiç.



Diğer yandan korkanlar olursa da normal karşılamak lazım. Çünkü korku filmlerindeki bazı unsurlar inanca hitap etmeyen korku unsurlarıdır. Bunların en başında kahramanın karşısına aniden bir varlık çıkar, refleks gereği izleyici bundan gerilir. Korku filmlerinin psikolojik yönden bu şeklide hitabı inanç gözetmeksizin izleyiciyi etkileyebilir. Bir de hayal gücü var ki izleyici bunu filmdeki korku unsurlarıyla birleştirince korkar, en azından ürker, ürperir.

Örneklerle bu soruya yanıt vermek istiyorum;

• Yüzüklerin Efendisi'ndeki elfler, orklar ve hobbitler de gerçek hayatta yok ancak zevkle izliyoruz.
• The walking dead deki gibi zombiler de yok ama yine izleyicisi en yüksek dizilerden biri.
• Bilimkurgular, hatta romantik aşk filmleri bile çoğu kez sadece filmlerde görebileceğimiz anlardır. Bunları zevk alarak izliyorsak sorunun yanıtını da anladınız sanırım... :)

Ingmar Bergman - Persona



Alfred Hitchcock - Psycho - Sapık

"Tanrı, iradesini hakim kılmak için yeryüzündeki iyi insanları kullanır; yeryüzündeki kötü insanlar ise kendi iradelerini hakim kılmak için Tanrı'yı kullanırlar. " sözünün sahibi.