Bir toplumun ne kadar özgür olduğu nasıl ölçülebilir?

O toplumdaki her birey fikrini ne derece korkusuz savunabiliyor? Ve Toplum çoğunluğunun kazanabildiği para yaşam zevkini artıran sosyal aktivitelere ne derece yetebiliyor? Sorularına verilebilen cevaplara göre ölçülebilinir.

Toplumun özgürlüğü gelişmişliğine bağlıdır.
Toplumsal gelişmişlik ölçülerinin başında ekonomi gelir. Ekonomiyi ise yalnızca para olarak görmek hem yanlış hem de çok sakıncalıdır. Ekonomi en yalın tanımıyla üretim-üleşim (paylaşım) ve tüketim ilişkileridir. Üretmeyen üleşemez ve tüketemez.
İkinci önemli ipucu ise üleşimde yatmaktadır. Üleşimin gereksinimlere koşut olarak hak ve eşitlik kavramlarına uygun olması -ki buna biz gerçek demokrasi diyoruz- o toplumun ne kadar gelişmiş olduğunu gösterir.
Üçüncü ipucu ise zaten sorunun da yanıtı olan tüketim alışkanlıklarıdır. Sadece karnını doyuran değil, güvenliğini sağlayan, sağlığını koruyan ve kişisel gelişimini başarabilen insanlar yaratmalıdır toplum. İlk iki unsur varsa ve çağdaş ölçülere uygunsa; üçüncüsü olan ve bir anlamda da toplumun üst yapısı olan yaşam biçimi özgürlüğü sağlayabilir.
İlk iki şartı gerçekleştiremeyen toplumlarda, insanlar "sen şimdi buna katlan, bak sonra biz sana ne olanaklar sağlayacağız" hikayesi ile var olan adaletsizliğe eşitsizliğe alıştırılırlar.
Gelişmiş toplumlarda insanlar temel insan haklarına sahip, insanca adaletli ve eşit koşullarda bir yaşam sürdürürler ki; örneğin o toplumlarda üst paragraftaki çelişkiyi anlatan tweet attı diye kimse cezalandırılmaz!

Özgürlüğün her ne kadar bir ölçeni olmasa da ölçütleri vardır. Bir topluma özgür diyebilmek için bu ölçütleri kullanırız. Bir toplum ya özgürdür ya da değildir.

Özgürlüğün ilk ölçütü ifade ve fikir beyanıdır. Düşüncenin, muhalif fikirlerin, farklı stillerin suç olduğu bir toplumda elbette özgürlükten bahsedilemez. Burada bireysel bağımsızlıkla birlikte toplumsal bağımsızlığı da vurgulayalım. Özgür bir toplum aynı zamanda bağımsız bir toplumdur da.

Toplumdaki özgürlüğün kriteri bireylerin istediklerini yapabilmesi değildir sadece. Toplum olarak bu fikrin temel zihniyet oluşturması gerekir. Burada bahsettiğimize örnek olarak "mahalle baskısını" verelim. Mahalle baskısının olmadığı toplumlar da özgür değildir ki bu çok önemli bir kriterdir. Çünkü bu tip baskıların olduğu toplumlarda özgürlük anlayışı yoktur, toplumun bireylerinde vardır. Bunun için toplumsal özgürlük dediğimiz ancak bu baskıların ortadan kalkmasıyla gerçekleşir.

Yaşayış şeklinden

Bir ülkenin uygarlığı kaldırımlarının yüksekliğinden belli olur diye bir laf hatırlıyorum. Ne güzel söylemiş söyleyen. O ülkede araç sahipleri ki zaten uygarlığın o aşamasına erişmiş ülkede herkes araç sahibi, yayaların hiçbir hakkını kısıtlamıyor ki o da aracından indiği anda yaya olacak. Bence kaldırımların yüksekliği ve araçların kaldırımda park edip etmediğiyle ölçülebilir. Bundan yola çıkarak insanların makineye saygı duyduğu ülkelerin (bizimkisi gibi, sağa dönen araçlara bile yayalar yol verir yoksa ölürler) makinenin insan için çalıştığı ülkelere nazaran daha az özgürlükçü ülkeler olduğunu söyleyebiliriz. Tamamen tek dişi kalmış canavar tabir ettiğimiz medeniyetle ilgili... .