Zeki insan; soyut düşünme, anlama,
muhakeme etme ve empati kurma yetisi sahibi, kendini bilen, iletişim kurabilen, öğrenebilen, dayanaksız bir şey beyan etmeyen, planlayan, problem çözen insandır.
Tabii bu artık eski, köhneleşmiş bir tanım. 1983 yılında Howard Gardner isimli Amerikalı bir psikolog
Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences (Aklın Çerçeveleri: Çoklu Zekaların Teorisi) isminde bir kitap yayınlamış ve orada o zamana kadar bilinen zekanın aslında bir çok değişik zeka boyutunun birleşiminden oluştuğunu iddia etmiştir ki bu düşünce de önce bilim dünyası sonra insanların bir çoğunun aklına yatmıştır. Gardner kitabında 9 ayrı zeka boyutundan bahsetmiştir. Bu zeka boyutları:
Mantıksal/Matematiksel
Uzamsal
Sözel
Müziksel
Varoluşsal
Kinestetik
İçsel
Doğasal
Sosyal
Hatta Gardner bir de ahlak zekasını bu listeye eklemek istemektedir.
Mantıksal/Matematiksel zeka; herkesin bildiği gibi mantık, soyutlamalar ki matematiğin tümü soyutlamadır, nedenleme, sayılar ve eleştirel düşünmeyle ilgilidir. IQ testleriyle ölçülebilir.
Uzamsal zeka; kişinin nesneleri boşluk içinde kafada canlandırabilme yetisidir. Mesela iyi bir mimar bir arsaya bakarken bırakın binanın cephesini başucu lambasının bile nerede duracağını zihninde canlandırır ve görür.
Sözel zeka; dil öğrenme, okuma yazma, duyarak, okuyarak, yazarak öğrenme, konuşma, hikayeler uydurabilme ve tartışma yetilerini getirir. Bu zeka türü de IQ testleriyle ölçülebilir.
Müziksel zeka; müziği seçerek anlayabilme, tonları, ritmleri tanıma, onları bir araya getirip bir müzik haline getirebilme yetisidir.
Varoluşsal zeka; sonsuz ve sonsuz küçüklükteki kavramların ötesinde düşünebilme yetisidir. Bu zekanın sahipleri din adamları, matematikçiler, fizikçiler, diğer bilim adamları ve filozoflar olabilirler.
Kinestetik zeka; vücudu kullanabilmeyle ilgilidir, bu zekanın sahipleri sporcu, aktör, müzisyen, dansçı olabilir.
İçsel zeka; kişinin kendini tanıma ve kendisine ait davranışlar sergileme yetisidir.
Doğasal zeka; doğayı, canlıları, doğanın dengesini anlama ve sınıflandırma yetisidir.
Sosyal zeka popüler tabirle empati kurup kişinin çevresindeki insanların duygularını, ihtiyaçlarını anlama ve etkili bir iletişim kurabilme yetisidir.
Sonuca gelirsek; zeki insan tüm bu zeka türlerinin dengeli bir karışımına sahip olandır.